بررسی ارتباط رنگ بذر و غلظت اسید لینولنیک با صفات زراعی بزرگ

بزرک ‏‎(linum usitatissimum l.)‎‏ گیاهی است دانه روغنی از خانواده کتان با سازگاری وسیع و تنها گونه این خانواده است که اهمیت تجاری دارد.روغن بزرک معمولی به لحاظ میزان بالای اسید چرب لینولنیک بعنوان روغن حشک شونده در صنایع مختلف استفاده می گردد. روغن ژئوتیپهای جدید حاصل از پروژه های جهش زایی دارای میزان اسید لینولنیک بسیار پایین بوده و از نظر ترکیب اسیدهای چرب مشابه روغن آفتابگردان است که می تواند به مصارف خوراکی برسد. در نظر گرفتن رنگ بذر زرد بعنوان یک نشانگر ظاهری برای ژئوتیپهای جدید با کیفیت روغن خوراکی به منظور تفکیک آنها از ژئوتیپهای معمولی با کیفیت روغن صنعتی که عموما دارای رنگ بذر قهوه ای می باشند مورد توجه است. این مطالعه به منظور بررسی تاثیر رنگ بذر و غلظت اسید لینولنیک بر خصوصیات زراعی خصوصا عملکرد دانه و اجزای آن در بزرک و در منطقه اصفهان اجرا گردید. برای همزمان رنگ بذر و غلظت اسید لینولنیک از جوامع نزدیک به ایزوژن بزرک که برای رنگ بذر و غلظت اسید لینولنیک متفاوت بودند ، استفاده گردید.نتیجه نشان داد که میزان سبز شدن ، زمان گلدهی ، رسیدگی ، ارتفاع ، عملکرد دانه در بوته و اجزای عملکرد تحت تاثیر میزان اسید لینولنیک قرار نگرفت . اما لاینهای باسطح بالای اسید لینولنیک عملکرد دانه در واحد سطح بیشتری نسبت به لاینهای با سطح پایین اسید لینولنیک داشتند. صقات تعداد گیاهچه در واحد سطح تعداد انشعاب در بوته تعدادکپسول در بوته، و عملکرد دانه در بوته تحت تاثیر رنگ بذر قرار گرتند. بطوریکه لاینهای با رنگ بذر زرد نسبت به لاینهای با رنگ بذر قهوه ای دارای میزان سبز شدن کمتر ، اما تعداد انشعاب در بوته تعداد کپسول و عملکرد دانه در بوته بیشتری بودند. نتایج تجزیه کواریانس نشان داد که عملکرد دانه در بوته بالاتر در لاینهای با بذر زرد و به علت تراکم پایین تر این لاین ها نسبت به لاینهای با بذر قهوه ای بود. اختلاف عملکرد دانه در واحد سطح بین لاینهای با رنگ بذر قهوه ای تفاوت معنی دار نشان نداد. لذا مشخص گردید که تعداد کپسول در بوته باعث جبران کاهش عملکرد دانه در واحد سطح ناشی از کاهش تراکم در لاین های با رنگ زرد شده است.